Στο έθιμο της “Μόστρας” στα Θυμιανά ο Νότης Μηταράκης

Το έθιμο

Η Μόστρα είναι ένα έθιμο που η γέννησή του χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Κληροδοτήθηκε από τους προγόνους μας χωρίς κανείς να γνωρίζει σταθερή χρονολογία: Μεσαίωνας. Τίποτα άλλο.

Ήταν τότε που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε υποστείλει τους «Αετούς» της. Ήταν τότε που η Γαληνότατη Αυτοκρατορία της Βενετίας και της Γένοβας, αν και κατακτήτριες πολλών παράλιων περιοχών της Ελλάδας, αδυνατούσαν να αντιδράσουν δυναμικά στις ορδές των πειρατών που λυμαίνονταν τα παράλια.

Η ιστορία ξεκινά από εκείνη την εποχή. Τα Θυμιανά ήταν προφυλαγμένα με το κάστρο τους. Ελλιπής όμως η προφύλαξη. Μικρή ελπίδα έδιναν οι βίγλες (παρατηρητήρια) που ήταν κτισμένες στους κόλπους. Φρουρούνταν μέρα και νύχτα από τους βιγλάτορες, οι οποίοι ίσα-ίσα που προλάβαιναν να ειδοποιήσουν τους χωριανούς. Κι αυτοί κλείνονταν στο καστροχώρι υπομένοντας κι ελπίζοντας.

Σε μια τέτοια περίπτωση ανάγεται η Μόστρα. Ήταν λέει η παράδοση Τυρινή Παρασκευή. Οι
πρόγονοί μας γλεντούσαν τις τελευταίες ημέρες της Αποκριάς.

Και εκεί που όλα φαίνονταν ξέγνοιαστα έφτασε το πικρό μαντάτο. Ανοικτά του Μέγα Λιμνιώνα φάνηκαν τα πειρατικά. Οι Θυμιανούσοι έντρομοι αλλά και δυναμικοί πήραν τη μεγάλη απόφαση να τους αντιμετωπίσουν. Πήραν λοιπόν ό,τι όπλο είχε ο καθένας και ξεκίνησαν. Τους πειρατές τους συνάντησαν στο Στένακα (τοποθεσία ανάμεσα στα Θυμιανά και στο Μέγα Λιμνιώνα). Η μάχη ήταν φονικότατη.

Νικητές όμως αναδείχθηκαν οι ηρωικοί Θυμιανούσοι.

Η άγρια χαρά της νίκης τους κατέκλυσε. Έπιασαν αιχμαλώτους και τους κρέμασαν στο κέντρο του χωριού. Τους άφησαν εκεί να «μοστράρουν», για να διαλαλήσουν σ’ όλους την επιτυχία τους. Όσοι από τους πειρατές σώθηκαν, έφυγαν και δεν ξαναπάτησαν στον τόπο μας. Οι Θυμιανούσοι ενθουσιασμένοι έκαναν αναπαράσταση την επόμενη χρονιά για να θυμηθούν αυτό το μεγάλο γεγονός, χορεύοντας τον πολεμικό χορό «Ταλίμι» και τον επινίκιο «Δετό» με τη συνοδεία παραδοσιακών τοπικών μουσικών οργάνων «τουμπιά» και «παγιαύλια». Το ίδιο επαναλήφθηκε την επόμενη και τη μεθεπόμενη χρονιά.

Μόστρα, λοιπόν, είναι η αναπαράσταση της μάχης ανάμεσα σε Θυμιανούσους και πειρατές.

Το καρναβάλι

Μόστρα είναι και το έθιμο που εμείς σήμερα αναπαριστούμε και που έχουμε εμπλουτίσει με σύγχρονα καρναβαλικά στοιχεία, παντρεύοντας με τον ιδανικότερο τρόπο την Παράδοση με το σύγχρονο τρόπο διασκέδασης.

Στα Θυμιανά η ζωή αλλάζει για ένα μήνα τουλάχιστον. Εισβάλει στις ψυχές όλων η χαρά, το πάθος, η αγάπη και αυτό που πολλοί ονομάζουν τρέλα του Καρναβαλιού. Μόνο που για μας αυτή η τρέλα συμβαδίζει με τη σοβαρότητα και την ευθύνη. Συνυπάρχουν τα τρία και δημιουργούν το τέλειο αποτέλεσμα τις τελευταίες ημέρες της Αποκριάς.

Την Τυρινή Παρασκευή το βράδυ η Μόστρα “ανεβαίνει” με “κουδουνάτους” που είναι μεταμφιεσμένοι με διάφορα ποικιλόμορφα ρούχα και παπούτσια, καλύπτοντας το πρόσωπο τους με “μουτσούνες” -ώστε να μην ξεχωρίζουν καθόλου ποιοι είναι στην πραγματικότητα-, κρατούν ξύλα, μπαστούνια, μαγκούρες για να χορέψουν το Ταλίμι, όπως είθισται, και περιφέρονται ανάμεσα στον κόσμο με πειράγματα και αστεία.

Την Τυρινή Κυριακή το πρωί η Μόστρα “κατεβαίνει” με βρακάδες και πειρατές, διότι είναι επίσημη μέρα και το έθιμο ξεκινάει με εκκλησιασμό στα δύο ξωκλήσια των Θυμιανών, τον Αγιο Δημήτριο Κτιστών και τον Άγιο Ιωάννη Στενακούσων.

Στη συνέχεια συναντιούνται όλοι μαζί στη θέση “Σκάλες” των Θυμιανών και, χορεύοντας Ταλίμι, κατεβαίνουν στο κέντρο του χωριού. Μετά το πέρας του εθίμου ξεκινάει το Καρναβάλι με την παρέλαση των αρμάτων και τη συνοδεία ομάδων 20-30 ατόμων η κάθεμία, ντυμένα ανάλογα με το θέμα του κάθε άρματος.

Και κλείνουμε τις εορταστικές εκδηλώσεις με παραδοσιακό νησιώτικο γλέντι.

Με πληροφορίες από τον Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Όμιλο Θυμιανών