7ο Τακτικό Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Συνέδριο – CFA Insitute
I’ll talk a bit from the Euro crisis angle and discuss lessons we learned from the crisis.
First of all, Europe needs a Central bank (this is something we started to realize in 2010) with all the rights that central banks tend tohave. There has been a lot of evolution, since then, of the thinking in Europe and the ECB has acted in a more accommodating way. Also, other institutions have been created with a supervisory or a funding capability which are complementary to the central banks.
The second thing we learned was that the common currency was designed with only good days in mind. It had some rules but there was no thinking, at the European level when the currency was first adopted, on how we would react if we ever had a funding crisis in one of the Member States.
The third lesson that many countries haven’t kept (Greece hasn’t kept it for some time) is that rules need to be followed, and at all times, if we want to have the credibility of a common currency and I think that that will be a debate that we will be revisiting in the near future.
The fourth lesson we learned is that countries are not corporations. They do not act in the same way from an economic point of view and a country reacts differently from a corporation when you have cost-cutting exercises because the taxpayers are also the consumers and, often, are also the employees of the State.
There was a recent paper by the IMF, when they were looking at the Greek crisis, that the impact of austerity measures was underestimated in the beginning, which led to the need for Greece to seek a second package in 2012.
A message that I want to send is that Greece has had the biggest fiscal consolidation in the history of the OECD. We moved from a deficit of over 15% in 2009 to a primary surplus in 2013 and 2014, a year ahead of the program, and will be achieving a balance budget in 2015. From a current account point of view, in 2013 Greece had a surplus for the first time since 1948. We were also the first country to complete the recapitalization of the banking system which was a fundamental pillar for returning the country to growth.
We expect the quarter that just ended to be the first quarter of growth since 2008. And since there has been a lot of discussion about Greece in the headlines in the last few days, I would like to send two quick messages to the financial community.
First of all, that Greece remains fully committed to its fiscal and reform targets and, second, we will continue to work with our partners to ensure that Greece will not have any sort of refinancing risk in the years to come.
But the impact of all these adjustments, which were a multiple of what other countries with similar problems in the Eurozone were asked to do, was not linear. We came with a 27% unemployment rate. One out of three Greeks is now below the line of poverty and that has a consequence for politics. But not just for domestic politics. If it was a problem just of domestic politics, you could say that it was a problem just for Greece to solve.
It is obvious the last few years and, as Sharon said, it was obvious in the European elections that things will become more unpredictable in all European countries, not only the Eurozone countries, and people are feeling a bit differently, not only about the Eurozone, because of the very tough austerity in the South and the feeling in the North that they have been subsidizing the spending in the South.
Talking about the growth agenda, it’s a tough agenda. Europe is facing structural problems and it’s not just the South or the North: Demographics, high levels of debt everywhere now well above the 60% Maastricht level, and relative competitiveness is reducing in the European countries compared to the emerging world. I think that 2011 was the last year when FDI in the developed markets surpassed FDI in the developing markets.
So Europe has a lot of competition for investments. We need more reforms. We need to maintain, of course, fiscal discipline. We need more trade and, at the European Council, we’re working hard to ensure that we have the kind of trade agreements with the US, with Canada and those major markets that can help boost European growth.
Funding is an issue. We need to find alternative ways to finance SMEs at this level of crisis. In Greece, we’re going to be opening a bond market for SMEs. We’re working with other governments to fund SMEs on an arm’s-length basis. A development bank is critical to bring more money into the economy.
My last word: We probably need to think about inflation again. I understand there was a speaker in the morning who said that the risk in Europe is not deflation; it’s inflation. Inevitably, developed economies, with the level of debt they have, will need to rediscuss the concept of inflation in the years to come.
Θα μιλήσω λίγο από τη σκοπιά της κρίσης του ευρώ και θα συζητήσω τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση.
Πρώτα απ ‘όλα, η Ευρώπη χρειάζεται μια κεντρική τράπεζα (αυτό είναι κάτι που αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε το 2010), με όλα τα δικαιώματα που οι κεντρικές τράπεζες τείνουν να έχουν. Υπήρξε, από τότε, μια μεγάλη εξέλιξη της σκέψης στην Ευρώπη και η ΕΚΤ ενήργησε κατά τρόπο πιο ελαστικό. Επίσης, έχουν δημιουργηθεί θεσμικά όργανα, με εποπτική ή χρηματοδοτική ικανότητα, τα οποία είναι συμπληρωματικά προς τις κεντρικές τράπεζες.
Το δεύτερο πράγμα που μάθαμε ήταν ότι το κοινό νόμισμα σχεδιάστηκε μόνο με γνώμονα τις καλές μέρες κατά νου. Είχε κάποιους κανόνες, αλλά δεν υπήρχε καμία σκέψη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο όταν το νόμισμα εγκρίθηκε για πρώτη φορά, για το πώς θα αντιδρούσαμε αν είχαμε ποτέ μια κρίση χρηματοδότησης σε ένα από τα Κράτη-Μέλη.
Το τρίτο μάθημα, που πολλές χώρες δεν έχουν συγκρατήσει (η Ελλάδα δεν το έχει συγκρατήσει για μεγάλο διάστημα) είναι ότι οι κανόνες πρέπει να ακολουθούνται, πάντα, αν θέλουμε να έχουμε την αξιοπιστία του κοινού νομίσματος και νομίζω ότι αυτό θα είναι μια συζήτηση στην οποία θα επανέλθουμε στο εγγύς μέλλον.
Το τέταρτο μάθημα που μάθαμε είναι ότι οι χώρες δεν είναι επιχειρήσεις. Δεν ενεργούν με τον ίδιο τρόπο από οικονομικής απόψεως και μια χώρα αντιδρά με διαφορετικό τρόπο από μια εταιρία όταν γίνονται ασκήσεις μείωσης δαπανών, επειδή οι φορολογούμενοι είναι ταυτόχρονα και καταναλωτές και, συχνά επίσης, και εργαζόμενοι του Κράτους.
Υπήρξε μια πρόσφατη μελέτη από το ΔΝΤ, όταν μελετούσαν την ελληνική κρίση, που έδειξε ότι ο αντίκτυπος των μέτρων λιτότητας υποτιμήθηκε στην αρχή, γεγονός το οποίο οδήγησε στην ανάγκη για την Ελλάδα να ζητήσει ένα δεύτερο πακέτο βοήθειας το 2012.
Ένα μήνυμα που θέλω να στείλω είναι ότι η Ελλάδα έχει επιτύχει τη μεγαλύτερη δημοσιονομική εξυγίανση στην ιστορία του ΟΟΣΑ. Προχωρήσαμε από ένα έλλειμμα πάνω από 15% το 2009 σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2013 και το 2014, ένα χρόνο νωρίτερα από το πρόγραμμα, και θα επιτευχθεί ισοσκελισμένος προϋπολογισμός το 2015. Από την άποψη ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το 2013 η Ελλάδα είχε πλεόνασμα για πρώτη φορά από το 1948. Ήμασταν, επίσης, η πρώτη χώρα που ολοκλήρωσε την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού της συστήματος, το οποίο είναι βασικός πυλώνας για την επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη.
Αναμένουμε ότι το τρίμηνο που μόλις έληξε θα είναι το πρώτο τρίμηνο ανάπτυξης από το 2008. Και, αφού έχει υπάρξει πολλή συζήτηση για την Ελλάδα στα πρωτοσέλιδα τις τελευταίες ημέρες, θα ήθελα να στείλω δύο γρήγορα μηνύματα στην οικονομική κοινότητα.
Πρώτον, ότι η Ελλάδα παραμένει πλήρως προσηλωμένη στους δημοσιονομικούς και μεταρρυθμιστικούς της στόχους και, δεύτερον, ότι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με τους εταίρους μας για να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα δεν θα έχει κανενός είδους κίνδυνο επαναχρηματοδότησης στα επόμενα χρόνια.
Παράλληλα, ο αντίκτυπος όλων αυτών των προσαρμογών, που ήταν πολλαπλάσιοι αυτών που κλήθηκαν να κάνουν άλλες χώρες της Ευρωζώνης με παρόμοια προβλήματα, δεν ήταν γραμμικός. Καταλήξαμε με ένα ποσοστό ανεργίας 27%. Ένας στους τρεις Έλληνες βρίσκεται πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας και αυτό έχει συνέπειες για την πολιτική. Αλλά όχι μόνο για την εσωτερική πολιτική. Αν αυτό ήταν ένα πρόβλημα μόνο της εγχώριας πολιτικής, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν ένα πρόβλημα μόνο για την Ελλάδα να λύσει.
Είναι προφανές, τα τελευταία χρόνια, και, όπως είπε η Sharon, ήταν προφανές στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ότι τα πράγματα θα γίνουν πιο απρόβλεπτα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όχι μόνο για τις χώρες της Ευρωζώνης. Οι άνθρωποι νιώθουν λίγο διαφορετικά, όχι μόνο για την Ευρωζώνη, λόγω της πολύ σκληρής λιτότητας στον Νότο, αλλά και την αίσθηση στον Βορρά ότι επιδοτούσαν τις σπατάλες στο Νότο.
Όσον αφορά στην ατζέντα για την ανάπτυξη, είναι μια σκληρή ατζέντα. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει διαρθρωτικά προβλήματα και δεν είναι μόνο ο Νότος ή ο Βορράς: Πρώτον τα δημογραφικά, δεύτερον τα υψηλά επίπεδα χρέους παντού, πολύ πάνω από το επίπεδο του 60% του Μάαστριχτ, και, τέλος το γεγονός ότι η σχετική ανταγωνιστικότητα στις ευρωπαϊκές χώρες μειώνεται, σε σύγκριση με τον αναδυόμενο κόσμο. Νομίζω ότι το 2011 ήταν το τελευταίο έτος όπου οι ΑΞΕ στις αναπτυγμένες αγορές ξεπέρασαν τις ΑΞΕ στις αναδυόμενες αγορές.
Συμπεραίνοντας, η Ευρώπη έχει πολύ ανταγωνισμό για τις επενδύσεις. Χρειαζόμαστε περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Πρέπει να διατηρήσουμε, φυσικά, τη δημοσιονομική πειθαρχία. Χρειαζόμαστε περισσότερο εμπόριο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δουλεύουμε σκληρά για να διασφαλίσουμε ότι έχουμε το είδος των εμπορικών συμφωνιών με τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τις άλλες σημαντικές αγορές που μπορούν να βοηθήσουν στην τόνωση της ευρωπαϊκής ανάπτυξης.
Η χρηματοδότηση είναι ένα ζήτημα. Πρέπει να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους για τη χρηματοδότηση των ΜμΕ σε αυτήν την φάση της κρίσης. Στην Ελλάδα, θα πάμε να ανοίξουμε μια αγορά ομολόγων για τις ΜμΕ. Δουλεύουμε με άλλες κυβερνήσεις για τη χρηματοδότηση των ΜμΕ σε βάση πλήρους ανταγωνισμού. Μια τράπεζα ανάπτυξης είναι κρίσιμης σημασίας προκειμένου να φέρει περισσότερα χρήματα στην οικονομία.
Και μια τελευταία λέξη μου: Θα πρέπει πιθανώς να σκεφτούμε πάλι τον πληθωρισμό. Πιστεύω ότι ένας ομιλητής το πρωί είπε ότι ο κίνδυνος στην Ευρώπη δεν είναι ο αποπληθωρισμός· είναι ο πληθωρισμός. Αναπόφευκτα, ανεπτυγμένες οικονομίες, με το επίπεδο του χρέους που έχουν, θα πρέπει να ξανασυζητήσουν στα επόμενα χρόνια την έννοια του πληθωρισμού.